Obraz fotograficzny jest zbiorem plam o różnym tonie szarości. Wśród tych plam odnajdujemy niewątpliwie jakąś plamę jaśniejszą i jakąś ciemniejszą. Jeśli różnica jasności między plamą jaśniejszą a ciemniejszą będzie duża lub gwałtowna, będziemy mówili, że mamy do czynienia z kontrastowym zdjęcie. Odwrotne działanie, czyli mniejsza różnica pomiędzy jasną plamą a ciemniejszą powoduje powstawanie obrazu mniej kontrastowego. Potocznie nazywanego “mydlanym”. Nie ma jaskrawego kontrastu w obrazie, jeśli te przejścia są łagodne. Powinniśmy rozróżnić rozbieżność obrazu od rozbieżności, jaką spostrzegamy w naturze, czyli od gradacji fotografowanego przedmiotu.

Rozpiętość kontrastów w naturze jest ogromna. Określamy ją dla alternatywy, słońce w południe – wnętrze ciemni optycznej jako stosunek liczby 1:500000 (gdzieś to wyczytałem). Tak wielkiej rozpiętości fotografia zarejestrować nie potrafi, nawet cyfrowa. Fotograf usiłujący zarejestrować tony jasne będzie miał niewątpliwie kłopoty z cieniami i odwrotnie. Nie może istnieć w obrazie nic jaśniejszego od bieli, nic ciemniejszego od maksymalnej czerni. Szczególna sytuacja powstaje wówczas, gdy fotografujemy dwie leżące obok siebie plamy kolorowe np. mandarynki na tle ciemnoniebieskiego tła, wydaje się nam, że te dwie plamy świetlne kontrastują ze sobą. Po przekonwertowaniu na obraz czarno-biały wyjdą inaczej i będziemy nieraz mocno zdziwieni, iż to, co w naturze było piękne, na obrazie czarno-białym wyszło “jakoś nie tak”. Zjawisko to polega na odmiennej wrażliwości oka ludzkiego i aparatu fotograficznego, jest to w szczególności widoczne w czarno-białej fotografii. Okazuje się, że większą trudnością w dzisiejszych czasach jest zrobić dobrą fotografię czarno-białą niż kolorową.

Wprawny fotograf potrafi w pewnym stopniu operować kontrastami w tworzonej przez siebie fotografii. Może je łagodzić lub wzmacniać. Można zatem powiedzieć, że powinno się dążyć do takiego stanu, aby kontrast obrazu fotografowanego był możliwie zbliżony do kontrastu fotografowanego przedmiotu. Zbliżenie się do oryginału staje się podstawą do dalszego eksperymentowania nad różnymi kontrastami. W szczególności dobrym materiałem do dalszej obróbki fotograficznej i zabawy z kontrastem są pliki RAW, w których zostaje zapisana niezmieniona przez “wszyte” oprogramowanie w aparatach. Otrzymane dane  z procesora są zapisywane bezpośrednio do pliku źródłowego, który możemy później obrobić. Obróbka takiego pliku w programach tak zwanej ciemni cyfrowej pozwala eksperymentować kontrastem i wpływać na końcowy efekt obrazu fotograficznego.

Kontrast